HAYA NDIYO MATUKIO 10 YA MECHI ZA KUPANGA UGANDA

 

Kikosi cha SC Villa cha mwaka 2015

KAMPALA, UGANDA

KWA baadhi ya wanasoka, daima hucheza kufa na kupona ili kushinda, hususan fedha zinapopewa kipaumbele; lakini zaidi ya yote mchezo huo ndio maarufu zaidi hapa nchini.

Lakini kuna mechi kadhaa ambazo matokeo yake ni ya kupangwa, hali ambayo imewafanya hata mashabiki wa soka nchini humo kugoma kabisa kwenye viwanjani kutazama mechi za soka.

Yafuatayo ni matukio ya kashfa za kupanga matokeo nchini Uganda.

1. SC VILLA VS AKOL FC, 2003

Katika moja ya kashfa kubwa katika soka ya Uganda, SC Villa na Express FC zilikuwa zinakabana kuwania ubingwa wa soka nchini humo. Huku zikiwa zimesalia memchi mbili ligi kufikia tamati, timu hizo zilikuwa zinalingana kwa pointi lakini Villa ilikuwa na faida ya mabao 7 dhidi ya Express, hali iliyomaanisha kwamba ubingwa huo ungeweza kuamuliwa kwa tofauti ya mabao.

Kufuatia mlolongo wa ushindi wenye utata wa Express, Villa ikajua kwamba ilitakiwa kufunga mabao mengi zaidi kuipiku Express. Kichekesho kikaanzia kwa Akol ikiwa njiani kutoka Lira kwenda Uwanja wa Namboole.

Saa chache kabla ya mechi, baadhi ya wachezaji wa Akol waliruka kwenye basi huko Bwaise na kutokomea kusikojulikana, wakiwatuhumu wenzao kwamba walikuwa wamepewa fedha na mchezaji wa Villa Dan Obote, mchezaji wa Akol, kuuza mechi hiyo.

Wale waliosalia walijitetea kwamba wenzao waliokimbia walikuwa wamepewa maelekezo na rais wa Fufa wa wakati huo, Denis Obua, kutocheza mechi hiyo ili kuinyima Villa mabao mengi.

Mwisho wa picha, ni wachezaji 9 tu waliobakia kucheza na Villa ikapa ushindi wa mabao 22-1. Majogoo hao wakatwaa ubingwa kwa tofauti ya mabao.

2. NSAMBYA VS WEMBLEY BOYS, 1984

Kabla Nsambya FC haijacheza na timu ya vijana ya Express FC maarufu kama Wembley Boys katika memchi ya Ligi Daraja la Kwanza, walikuwa na kibarua kigumu cha kushinda mechi tatu zilizosalia ili kuipiku Cooperative FC, ambayo ilikuwa imemaliza mechi zake zote, ili kufuzu kwa Ligi Ndogo ya Kanda.

Siyo tu kwamba Nsambya ilitakiwa kushinda, lakini ilihitaji kuizidi Cooperative iliyokuwa inaongoza kwa tofauti ya mabao 19. Kabla ya mechi timu zote mbili ‘zilikubaliana’ kupanga mechi hiyo na mwamuzi wa mechi hiyo George Kyambadde aliripotiwa kuwepo kwenye mpango huo. Nsambya ikashinda kwa mabao 18-1.

Hata hivyo, kwenye ripoti yake mwamuzi akaandika matokeo yalikuwa 18-0. Cha kushangaza, mwamuzi huyo huyo ndiye aliyechezesha mechi iliyofuata ya Nsambya dhidi ya Foods & Beverages FC, ambayo Foods waliigomea na kuvunjika huku Nsambya ikiongoza kwa 2-1, wakidai kulikuwa na upendeleo. Nsambya ikaendelea kuichapa Spear Motors 1-0 na kufuzu. Na hatimaye klabu hiyo ikapanda kwenye Ligi Kuu ya mwaka 1985.

3. UGANDA AIRLINES VS TOBACCO, 1986

Katika kuwania nafasi ya mshindi wa pili kwenye ligi nyuma ya SC Villa, Tobacco ilihitaji karamu ya mabao katika mechi yao ya mwisho dhidi ya Airlines ili kuipiku Coffee. Hiyo pia ingewawezesha kushiriki Kombe la Washindi Afrika.

Mechi hiyo ilichezwa kwenye Uwanja wa Bugembe ambako timu mwenyeji Tobacco iliishindilia Airlines mabao 12-0 na kuipiku Coffee FC. Wiki moja kabla, Airlines ilikuwa imeichapa KCC FC 1-0 lakini ikaamua kuiuza mechi hiyo iliyochezeshwa na mwamuzi Charles Masembe.

Kwa kuhisi mchezo mchafu, baadhi ya maofisa wa Airlines walijaribu kuingilia kati, wakaingia uwanjani, lakini wachezaji wao wakamuomba mwamuzi awalime kadi nyekundu na hivyo ndivyo kocha wao Sam Mayanja alivyotolewa nje. Pamoja na chama cha soka kuunda kamati ya uchunguzi, hakuna aliyeadhibiwa.

4. EXPRESS VS KCC, 1983

Katika kilele cha ligi, Express ilihitaji ushindi wa mabao sita dhidi ya KCC ili kumaliza ya kwanza mbele ya vinara SC Villa.

Inaripotiwa kwamba katika kilele cha mechi hiyo iliyochezwa Nakivubo, maofisa wa timu zote walikubaliana kupanga matokeo ya mchezo huo ili kuondoa utawala wa Majogoo.

Siku ya mechi, mechi hiyo ilikuwa kama ya mazoezi huku wachezaji wa KCC wakiwa hawako makini kabisa wakati mashabiki wao waliungana na wale wa Express kushangilia kila bao la Express katika ushindi wa 6-0 siku hiyo. Baadaye Express ikalazimisha sare ya 1-1 na SC Villa na kutwaa taji lao la kwanza katika miaka 18.

5. KCC VS UCB, 1981

Timu iliyokuwa ikishika nafasi ya nne UCB FC ilikuwa kizingiti cha KCC FC kutwaa taji lao la tatu mfululizo. Ili kuiacha mbali SC Villa iliyokuwa inashika nafasi ya pili, timu hizo mbili zilikutana na ‘kupanga’ matokeo ili KCC itwae ubingwa na baadaye, KCC waipishe UCB kwenye nusu fainali ya Kombe la Uganda.

Kilichofuata kilikuwa kichekesho. UCB haikujaribu hata shuti moja golini; KCC ikashinda 1-0. Kwa upande wa mechi ya Kombe la Uganda, wachezaji wa KCC, hususan Godfrey Kateregga, alikuwa amebaki peke yake na kipa wa UCB Jimmy Bossa Jnr lakini badala ya kufunga akageuka na kupiga pasi ndefu nyuma kwa kipa wake John Tebusweke. UCB ilishinda lakini katika kichekesho kingine, Coffee FC ikawashinda kwa mikwaju ya penalti kwenye fainali.

6. SIMBA VS KINYARA, 2003

Katika raundi ya mwisho ya mechi, Kinyara FC yenye maskani yake Masindi ilikuwa katika hatari ya kushuka daraja na ilitakiwa kuifunga timu ngumu ya Simba, ambayo ilikuwa katikati ya msimamo wa ligi. Inaripotiwa kwamba baadhi ya wachezaji wakala njama za kuinusuru Kinyara.

Katika mechi yao, walinzi wagumu kupitika wa Simba walikuwa wanazungushwa kirahisi na washambuliaji wa Kinyara huku mashabiki wachache kwenye Uwanja wa Nakivubo ukijiuliza kulikoni. Kinyara ikashinda 2-0 na kuepuka kushuka daraja. Uongozi wa Simba inayomilikiwa na Jeshi uliamua kuunda tume ya kunguza tuhuma za rushwa lakini haikuzaa matunda.

7. MAROONS VS NILE, 1980

Timu mbili za mjini Jinja zilikuwa zimekabana koo kuwania taji na walikuwa na tofauti ya pointi moja tu dhidi ya viongozi wa ligi hiyo Nytil, ambayo ilikuwa imemaliza mechi zake zote. Siku ya mwisho ya msimu huo, Nile FC ikakutana uso kwa macho na Maroons kwenye Uwanja wa Nakivubo.

Nytil ilitegemea sare ili itwae ubingwa kwa tofauti ya mabao wakati Nile ilihitaji ushindi kunyakua taji kwa tofauti ya pointi. Kabla ya mechi ya Nakivubo, kulikuwa na hujuma nyingi kwenye kambi ya Maroon zilizofanywa na mabosi wa Nile na Nytil.

Kwenye mechi yenyewe, Maroons ilionyesha upinzani mkubwa, na hadi mapumziko ngoma ilikuwa 0-0. Baadaye, baadhi ya wachezaji wa Nile, wengi wao ambao walikuwa wamechezea Maroons siku za nyuma, waliingia kwenye chumba cha kubadilishia na Nile na inaelezwa mpango ukasukwa.

Mara baada ya kuanza kwa kipindi cha pili, Nile ilipachika bao rahisi kuliko yote bila kubughudhiwa na wachezaji wa Maroons na ikafanikiwa kutwaa ubingwa.

8. STATE HOUSE VS PAMBA, MBALE HEROES, 1999

State House FC ilikabiliwa na tishio la kushuka daraja na ilihitaji kushinda mechi zake mbili zilizosalia. Hata hivyo, ikitambua kwamba ilikosa ujasiri wa kunusurika, ikaamua kula njama za kushinda kwa mlango wa nyuma.

Mechi dhidi ya timu iliyoshuka daraja ya Pamba haikufanyika kufuatia kutoonekana ghafla kwa wachezaji wa Pamba kabla ya kuonekana dakika chache baada ya mwamuzi Hussein Bugembe kupuliza kipyenga cha kumaliza mchezo. Hizo zilikuwa pointi tatu na mabao mawili.

Baadaye walikuwa wakutane na Mbale Heroes, ambayo siku chache kabla ilikuwa imetwaa kombe la Kakungulu. Siku ya mechi, Mbale FC haikuonekana – wakidai kwamba mechi hiyo ilikuwa imeahirishwa.

Wakati kamati ya ligi ilipobaini njama hizo na kupanga tarehe mpya za mechi hiyo, Heroes wakagoma kucheza wakidai kwamba hawakuwa na umuhimu nayo. Lakini katika mtikisiko mwingine, Fufa ikaamua kupunguza timu kutoka 22 hadi 16 – na kwa maana hiyo State House ikawa imeshuka.

9. UCB VS BONDO, 1986

Fufa ilikuwa imeagiza kwamba timu mbili zinatakiwa zipande daraja na tano zishuke. Shirikisho pia likatoa maelekezo kwamba timu tatu zilizoshuka daraja zinapaswa kucheza na zile ambazo zilifuzu kwa Ligi Kuu Ndogo.

Hatari ya kushuka daraja ilizikabili timu za Buikwe Red Stars, Uganda Breweries (Bell) na Uganda Commercial Bank (UCB) ambazo zilipangwa dhidi ya KK Cosmos, Bondo (Arua), Mbale Heroes na Mbarara United kwenye Uwanja wa Bugembe. Timu za Ligi Kuu ambazo zilidhani kwamba ingekuwa mteremko zikajikuta zikishindwa kupata nafasi ya kupanda daraja.

Klabu mbili, Buikwe na UCB zinadaiwa zikatenga fungu kubwa kuihonga timu ya Bondo ambayo tayari ilikuwa imetoka kwenye mashindano hayo na ndipo timu hizo mbili zilipoifunga timu hiyo kutoka Arua mabao 9-0 na 13-0 na kurejea Ligi Kuu.

10. KCC VS POSTA, 1995

Msimu wa 1995 ulikuwa mbaya zaidi katika historia ya KCC. Pamoja na kuajiri makocha wawili, timu ilishindwa kutoa upinzani kwa Express FC na SC Villa kutwaa ubingwa. Baada ya kumfukuza kocha Fred Mugisha, Paul Ssali akachukuliwa kuinusuru timu yake ya zamani.

Lakini mambo yakashindikana. Kwa kuwa klabu ilikuwa imehusishwa na upangaji matokeo wa mechi kadhaa, wachezaji wakaanza kuachia mechi mbalimbali. Posta FC ambayo ilikuwa imefika fainali ya Kombe la Kakungulu dhidi ya Express ilikuwa katika hatari ya kushuka daraja na ili inusurike, ilitakiwa kuifunga KCC na haikuwa na uwezo wa kuifunga timu hiyo ngumu.

Kikao kikaandaliwa na maofisa wa klabu zote mbili siku moja kabla ya mechi na kilichofuata kilikuwa historia. KCC ikacheza mchezo mbovu zaidi katika historia yake.

Wachezaji waliachia magoli kwa sababu timu hiyo haikuwa inashuka daraja ikiwa katika nafasi ya sita. Posta ikashinda 3-2 na kubaki Ligi Kuu.