MAONI YA BARAZA LA WAWAKILISHI LA ZANZIBAR JUU YA KATIBA MPYA

BARAZA LA WAWAKILISI LA ZANZIBAR

MAONI YA BARAZA LA WAWAKILISHI LA ZANZIBAR JUU YA KATIBA MPYA

1.0Utangulizi

Kwa niaba ya Kamati ya Uongozi ya Baraza la Wawakilishi la Zanzibar naomba kuchukua nafasi ya kuipongeza Tume ya Mabadiliko ya Katiba ya Tanzania kwa umakini mkubwa inayochukua katika kupata maoni thabiti ya wananchi kuhusiana na Katiba wanayoitaka. Pia naishukuru sana Tume ya Mabadiliko ya Katiba kutupa nafasi Baraza la Wawakilishi, kama taasis, kutoa maoni yake kuhusiana na Katiba inayofaa itumike kwa ajili ya Jamhuri ya Muungano wa Tanzania, Badala ya Katiba iliopo sasa.

Baraza la Wakilishi limekuwa linafatilia kwa makini utoaji wa maoni ya wananchi mmoja mmoja na vikundi kuhusiana na Katiba inayohitajika katika Jamhuri ya Muungano wa Tanzania. Baada ya kutafakari, katika kikao cha Wajumbe wote na katika vikao mbali mbali vya Kamati yake ya Uongozi, na kuona hali halisi ya maoni inavyoendelea na ufanisi mkubwa unaopatikana, Baraza la Wawakilishi linaamini kuwa maoni yaliyotolewa tayari yameweka wazi yale mambo muhimu ambayo wanachi wanapenda yazingatiwe katika kupata Katiba mpya.

Na kwa kuzingatia pia kuwa, katika hatua iliyopo sasa ya maoni ya wananchi ambapo hayajalolewa mwelekeo wake rasmi ni vigumu sana kwa Wajumbe wa Baraza kufikia makubaliano ya maoni ya Baraza kikamilifu (detailed opinion) hata kwa yale mambo ambayo kwa ujumla wake Wajumbe wa Baraza wanakubaliana kwa pamoja.

Kutokana na ukweli huo, Wajumbe wa Baraza wameeonyesha mwelekeo wao wa kijumla juu ya mambo wanayoamini kuwa yanahitajika kuingia kwenye Katiba mpya ya Jamhuri nya Muungano wa Tanzania. Mambo ya msingi ambayo Wajumbe wa Baraza kwa ujumla wameyaona na kuitaka Kamati yao ya Uongozi kuyawasilisha kwenye Tume ya Mabadiliko ya Katiba ni kama yanavyoelezwa hapa chini.

2.0Maoni Yenyewe

Baraza la Wawakilishi la Zanzibar linaamini kuwa suala la namna ambavyo Katiba mpya ya Tanzania inapaswa iwe litajitokeza wazi wazi zaidi katika maoni ya wananchi. Kwa upande wake Baraza la Wawakilishi, kama Taasisi ya kuwawakilisha wananchi, linajitayarisha kusimamia zaidi juu ya mambo ya msingi ambayo Wanzibari na Watanzania walio wengi wameonyesha umuhimu wa kuingizwa kwenye Katiba ijayo ya Jamhuri ya Muungano wa Tanzania.

Hata hivyo, Baraza la Wawakilishi lenyewe limeangalia baadhi ya mambo ambayo linahisi ni muhimu ambayo kama Wanazibari wangependa yawe ni misngi muhimu ya kikatiba katika Katiba ijayo ya Jamhuri ya Muungano wa Tanzania. Mambo yenyewe ni haya yafuatayo:

2.1 Misingi ya Muungano na Utaifa

Kwa sababu Wazanzibari ni waumini wa Muungano haukuondoa na hautoondoa uwepo wa Zanzibar kama nchi, ni vyema Katiba ya Jamhuri ya Muungano wa Tanzania ijayo iweke wazi kuwa Tanzania ni Jamhuri ya Muungano inayotokana na Jamhuri ya Tanganyika na Jamhuri ya Watu wa Zanzibar. Hali hii itahakikisha kuwepo na maeneo maalum ya mamlaka ambayo Zanzibar ina uwezo nayo kama nchi (yaani, Mamlaka ya Dola ya Zanzibar).

2.2 Mgawanyo wa Mamlaka za Muungano

Kwa sababu inapendekezwa kuwepo na Mamlaka ya Zanzbar huru na Mamlaka ya Tanganyika huru ndani ya Jamhuri ya Muungano, Mamlaka ya Muungano iwekwe wazi – maeneo yake, uwezo au nguvu zake, na utendaji wake. Mambo yote hayo yawekewe wazi na mipaka yake.

2.3 Usawa wa Ushirikishwaji katika Mamlaka ya Muungano

Uwepo wa Muungano uonekane katika hali zote – uundwaji wa Mamlaka za Muungano, ufanyaji kazi katika Mamlaka za Muungano, ufanyaji wa maamuzi katika Mamlaka za Muungano, na uingizwaji na upunguzwaji katika orodha wa mambo ya Muungano.

Kwa mfano, maamrisho kama yale yaliyopo sasa kwenye Ibara ya 64(4) ya Katiba ya Jamhuri ya Muungano wa Tanzania 1977, ambayo yanawezesha jambo kufanywa la Muungano bila ya kuishirikisha katika maamuzi Mamlaka ya Zanzibar, yasiwe na nafasi tena ya kutokea kwa mujibu wa Katiba ijayo ya Jamhuri ya Jamhuri ya Muungano wa Tanzania.

Katika ushirikishwaji, Katiba itamke wazi kuwa uwepo uwiyano ulio wazi wa viongozi na watendaji katika utumishi wa Mamlaka za Muungano. Yaani, kwa mfano, endapo Rais wa Muungano anatoka upande mmoja wa Muungano, Makamo wa Rais atoke upande mwengine.

Mamlaka ya viongozi wakuu wa Muungano yawekwe bayana ndani ya Katiba; na uwepo utaratibu wa kubadilishaji nafasi hizo kwa pande mbili za Muungano. Yaani, upande unaotoa Rais kwa kipindi fulani, uje kutoa Makamo wa Rais kwa kipindi kingine, na kadhalika.

2.4 Mfumo wa Kutunga Sera na Sheria za Muungano

Utungaji wa sera na sheria za Muungano isiwe ni jambo la kuzingatiwa na kutekelezwa na Mamlaka za Muungano pekee. Kama tulivyoelezea hapo awali kuwa uwepo ushirikishwaji wa sehemu (Dola) mbili huru katika kufanya maamuzi na uendeshaji wa Mamlaka ya Muungano.

Ushirikishwaji huo ni lazima udhihirike katika maamuzi yatakayopelekea kuundwa kwa sera na sheria zote za mambo ya Muungano.

2.5 Umiliki wa Rasilimali za Muungano

Rasilimali za Muungano iwe ni milki ya pande mbili za Muungano; na rasilimali hizo ndio zitumike katika uendeshaji wa Mamlaka za Muungano. Ugawaji wa rasilimali ufanye kwa uwiyao maalum utakaokubaliwa kwa pamoja na pande mbili za Muungano. Neno rasilimali katika maudhui haya linajumuisha pia miundombini inayojengwa kutokana na rasilimali za Muungano.

2.6 Kuwa na Muungano wa Dhati

Jambo kubwa zaidi ya yote linalohitajika lionekane kwa maneno (maamrisho ya Katiba) na vitendo ni haja ya kuwa na Muungano wa kweli, hata kama ni kwa maeneo machache, kwa dhati ya wanasiasa na watanzania kwa jumla. Hali inaweza kupatikana kwa kuzingatia Misingi ya Katiba iliyoainishwa hapo juu ambayo yanaweka mkazo juu ya haki na maslahi ya pande mbili za Muungano ya kujiamulia hatma za mambo yao yote, ya kiuchumi, ya kijamii nay a kisiasa.

2.7 Muundo wa Serikali ya Jamhuri ya Muungano

Kuhusu muundo unahitajika katika Katiba mpya ya Jamhuri ya Muungano, Baraza la Wawakilishi halikufikia maamuzi maalum. Katika mtazamo wa Baraza kama taasisi, Muungano wa Tanzania unaweza kuchua muundo wo wote kwa kuzingatia misingi ya Katiba iliyoelezewa hapo juu.

3.0 Hitimisho

Ni imani ya Baraza la Wawakilishi, kama taasisi, kuwa misingi ya Katiba ambayo imeelezewa hapa kwa ufupi sana ni muhimu sana katika kujenga Jamhuri ya Muungano iliyo imara na yenye kuonyesha dhamira halisi ya kuwepo na Muungano endelevu wa Jamhuri ya Muungano wa Tanzania.

Maoni haya ya Baraza la Wawakilishi la Zanzibar yamewasilishwa na Spika wa Baraza la Wawakilishi la Zanzibar kwa idhini ya Kamati ya Uongozi na Shughuli za Baraza ya Baraza la Wawakilishi la Zanzibar leo Jumanne, Februari 5, 2013.

………………………

Pandu Ameir Kificho

Spika

Baraza la Wawakilishi

Zanzibar